អុញ ! ម៉េចបានរូបអ្នកប្រាជ្ញអក្សរសាស្រ្តខ្មែរទៅជាអីចឹង ?

អ្នកលេងបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម (Facebook) មួយចំនួនមានចម្ងល់អំពីរូបសំណាកសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ដែលខុសទៅនឹងទម្រង់ព្រះភ័ក្រ្តដើមរបស់ព្រះអង្គ ។

បើទោះបីថា រូបនេះ ត្រូវជនអគតិធ្វើ(Edit) យ៉ាងណាក៍ដោយ ក៍សមត្ថកិច្ចគួរបើកការស្រាវជ្រាវដើម្បីរកជន​ខិលខូចនោះមកធ្វើការអប់រំ ឬ ផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ដែរ ព្រោះព្រះនាមសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត មិន​ត្រឹមតែពលរដ្ឋខ្មែរចាត់ទុកជាអ្នកប្រាជ្ញខាងអក្សរសាស្រ្តជាតិ និង​បាលីដ៍ល្បីល្បាញនោះទេ សូម្បីតែថៃនិងភូមា​ក៍គេគោរពស្រឡាញ់និងចាត់ព្រះអង្គជាអ្នកប្រាជ្ញម្នាក់ដែរ ។

សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ទ្រង់​ប្រសូត​នៅ​ថ្ងៃ​អង្គារ ១១​រោច ខែ​ផល្គុន ឆ្នាំវក ឆស័ក ព​.​ស​.២៤២៧ គឺ​ថ្ងៃ​ទី​១១ ខែ មីនា គ​.​ស​.១៨៨៣ នៅ​ភូមិ​កំ​រៀង សង្កាត់​រកា​កោះ ស្រុក​គងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ​។ សម្ដេច​មាន​ព្រះ​ជាតិ​ក្នុង​ត្រកូល​កសិករ ព្រះ​មាតា​នៃ​សម្ដេច​នាម យក់ ព្រះ​បិតា​នាម ព្រហ្ម ជួន​។ គ្រួសារ​នេះ​មាន​បុត្រ​តែ​ពីរ​នាក់​គឺ អង្គ​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ និង​លោក​ឧកញ៉ា​សោ​ភណ្ឌ​មន្ត្រី ជួន នុ​ត ជា​ព្រះ​អនុជ​នៃ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ​។​

​សម្ដេច​កាល​ឋិត​នៅ​ក្នុង​កុមារភាព មាន​ព្រះ​ជន្មាយុ​រវាង​១២​ឆ្នាំ ព្រះ​មាតាបិតា​បាន​នាំ​យក​ទៅ​ផ្ទុកផ្ដាក់​ឲ្យ​រៀនសូត្រ​អក្សរសាស្ត្រ​របស់​ជាតិ​ក្នុង​សំណាក់​លោក​គ្រូសូត្រស្ដាំ​នាម កែវ ម៉​ន វត្ត​ពោធិព្រឹក្ស ហៅ​វត្ត​ពោល្យំ សង្កាត់​រលាំង​កែន ស្រុក​កណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល​។​

​លុះ​សម្ដេច​មាន​ព្រះ​ជន្មាយុ​១៤​ឆ្នាំ បាន​បួស​ជា​សាមណេរ ក្នុង​ថ្ងៃ​១៥​កើត ខែ​ពិសាខ ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព​.​ស​.២៤៤១ គ​.​ស​.១៨៩៧ នៅ​បំពេញ​កិច្ច​សិក្សា​នា​វត្ត​ពោធិព្រឹក្ស អស់​រយៈកាល​ពីរ​ឆ្នាំ ទើប​ចេញ​អំពី​វត្ត​ពោធិព្រឹក្ស​ទៅ​រៀនសូត្រ​ព្រះ​បរិយត្តិ​ធម៌ ឯ​វត្ត​ឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ ក្នុង​សំណាក់​ព្រះពុទ្ធ​គ្រូ ទេព សោ នា​កុដិ​ថែវ​ប្រប​កំពែង​ខាងជើង​ក្នុង​កាល​ព​.​ស​.២៤៤៣ គ​.​ស​.១៨៩៩​។​

​សម្ដេច លុះ​បាន​ព្រះ​ជន្មាយុ​គម្រប់​២១​ព្រះ​វស្សា​បាន​ទ្រង់​និមន្ត​ត្រឡប់​ទៅ​សូម​ឧបសម្បទា​ជា​ភិក្ខុ ក្នុង​វត្ត​ពោធិព្រឹក្ស​ដែល​ជា​វត្ត​ដើម​វិញ ដោយ​មាន​ព្រះតេជព្រះគុណ ព្រះ​ពុទ្ធឃោសាចារ្យ ម៉ា កេ​ត សុវណ្ណ​ប្ប​ញ្ញោ​ជា​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍ កាល​លោក​នៅ​ជា​ចៅអធិការ​វត្ត​ពោធិព្រឹក្ស​មាន​ព្រះតេជព្រះគុណ កែ ម៉​ន មិ​ស្សនា​គោ ជា​គ្រូសូត្រស្ដាំ និង​ព្រះតេជព្រះគុណ អ៊ឹម ខឹ​ម តិ​ក្ខ​ប្ប​ញ្ញោ ជា​គ្រូសូត្រឆ្វេង សូត្រ​បំពេញ​កិច្ច​ឧបសម្បទា​នៅ​ថ្ងៃ​១៤​កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព​.​ស​.២៤៤៨ គ​.​ស​.១៩០៤​។ សម្ដេច​ទ្រង់​ទទួល​ព្រះ​នាមប្បញ្ញត្តិ​ថា ជោ​ត​ញ្ញា​ណោ លុះ​ទ្រង់​បំពេញ​ឧបសម្បទា​ជា​ភិក្ខុភាព​រួច​ហើយ ទ្រង់​ក៏​និមន្ត​ត្រឡប់​មក​គង់នៅ​វត្ត​ឧណ្ណាលោម ទទួល​ការ​សិក្សា​គន្ថធុរៈ​វិញទៀត​។​

​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ មាន​សេចក្ដី​ព្យាយាម​ប្រកបដោយ​ថាមពល​ដ៏​ក្លៀវក្លា​ក្នុង​ការ​សិក្សា ទាំង​ផ្នែក​ភាសាបាលី ទាំង​ផ្នែក​ភាសា​ឯទៀត​ៗ មាន​ភាសា​បារាំង​ជាដើម​។ ការ​សិក្សា​របស់​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ មានជោគ​ជ័យ​ប្រសើរ​ណាស់ ឃើញ​មាន​តែ​សម្ដេច​សង្ឃរាជ​ដែល​រៀន​ចម្រើន​លូតលាស់ មាន​ល្បឿន​ឈ្នះ​លោក​ឯទៀត​ៗ​។ សម្ដេច​ចាប់​រៀន​ដំបូង​មេសូត្រ ប្រែ​មូលកច្ចាយនៈ និង​គម្ពីរ​ធម្មបទ​អំពី​ព្រះ​ពុទ្ធឃោសាចារ្យ​ព្រះ​នាម ម៉ា កេ​ត ដែល​ជា​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍ នៃ​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ​។​

​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ដែល​ទ្រង់​ចាប់​រៀន​វិជ្ជា​ណាមួយ មាន​វិជ្ជា​បាលី​ជាដើម គឺ​រៀន​ដោយ​យក​ព្រះ​ទ័យ​ទុកដាក់ ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង ឥត​មាន​បន្ធូរបន្ថយ​ក្នុង​ការ​សិក្សា​នោះ​ឡើយ​។​

​សម្ដេច​ទ្រង់​ទទួល​ការ​សិក្សា​នោះ​គឺ សិក្សា​ដោយ​ឆន្ទៈ​ដ៏​មាន​កម្លាំង​មែនទែន ពុំ​មែន​សិក្សា​វិជ្ជា​ណាមួយ​ដោយ​លេង​ៗ ទេ​។ វិជ្ជា​ខាង​ភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង​ភាសា​បារាំង សុទ្ធតែ​វិជ្ជា​ដែល​ប្រដាប់​ដោយ​វេយ្យាករណ៍​ហ្មត់ចត់ ជ្រាលជ្រៅ​លំបាក​រៀន លំបាក​យល់​ជាទី​បំផុត ប៉ុន្តែ​សម្ដេច​អាច​រៀន អាច​យល់​ច្បាស់លាស់ ដោយ​ឆាប់រហ័ស​គួរ​ឲ្យ​កោតសរសើរ​ពន់ពេក​ណាស់​។​

​សម្ដេច​ទ្រង់​ចេះ​ដឹង​យល់​ធ្លុះធ្លាយ​ចំពោះ​វេយ្យាករណ៍​គ្រប់​ភាសា ដែល​សម្ដេច​បាន​រៀន មាន​វេយ្យាករណ៍​បាលី​សំស្ក្រឹត​ជាដើម ទាំង​អក្សរសាស្ត្រ​របស់​ជាតិ និង​ពាក្យពេចន៍​ក្នុង​ផ្នែក​វប្បធម៌​បុរាណ​ក៏​សម្ដេច​ចេះ​ចាំ​យល់​ហេតុផល​ជា​ច្រើន​ណាស់​។ ភាសា​សៀម ភាសា​លាវ និង​ភាសា​បារាំង ដែល​សម្ដេច​បាន​រៀន អាច​និយាយ​ប្រាស្រ័យ​ទាក់ទង​នឹង​ជនជាតិ​សៀម ជាតិ​លាវ និង​ជាតិ​បារាំង​បាន​។ សម្ដេច​ឈ្លាសវៃ​ប្រសព្វ​យកតម្រាប់​តាម​សំឡេង​ភាសាជាតិ​ដទៃ​ៗ​ឲ្យ​ស្រ​ដៀង ឬ​ដូច​ភាសាជាតិ​ដទៃ​បាន​។ ភាសា​អង់គ្លេស និង​ភាសា​វៀតណាម ក៏​សម្ដេច​បាន​រៀន អាច​មើល សរសេរ​និយាយ ប្រាស្រ័យ​បាន​ច្រើន​ដែរ​។​

​ក្នុង​សម័យ​ដែល​សម្ដេច​កំពុង​សិក្សា​វិជ្ជា​ខាង​បាលី​ក្នុង​រវាង​គ​.​ស​.១៩១០ ឃើញ​ថាស​ម្ដេច​មាន​ព្រះ​កិត្តិ​ស័ព្ទ​ល្បី​ថា ជា​ព្រះ​ថេរៈ ស្ទាត់ជំនាញ​ពូកែ​ខាង​ភាសាបាលី អាច​និយាយ​ភាសាបាលី​បាន​ជាង​ភិក្ខុ សាមណេរ​ឯទៀត ដែល​រៀន​ជាមួយ​គ្នា​ក្នុង​សម័យ​នោះ​។​

​នៅ​ព​.​ស​.២៤៥៧ គ​.​ស​.១៩១៣ សម្ដេច​ទ្រង់​បាន​ចូល​ប្រឡង​ដេញប្រយោគ​ក្នុង​ព្រះ​ឧបោសថរតនារាម វិហារ​ព្រះ​កែវ​មរកត ចំពោះ​ព្រះ​ភ័ក្ត្រ​ព្រះករុណា​ព្រះបាទ​សម្ដេចព្រះ​ស៊ី​សុវត្ថិ​បាន​៤​ប្រយោគ ដែល​ជា​ប្រយោគ​ជាន់ខ្ពស់​បំផុត​ក្នុង​សម័យ​នោះ​។​

​ព​.​ស​.២៤៥៩ គ​.​ស​.១៩១៥ សម្ដេច​ទ្រង់​បាន​ប្រឡង​ជាប់​លេខ​២ បាន​ទទួល​ការ​តែងតាំង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​នៅ​សាលា​បាលី​ជាន់ខ្ពស់ ដែល​សព្វថ្ងៃ​មានឈ្មោះ​ជា​ពុទ្ធិកវិទ្យាល័យ​សុរា​ម្រឹត​។​

​ក្រៅពី​ភាសា​ខ្មែរ ដែល​សម្ដេច​ទ្រង់​បាន​ស្រាវជ្រាវ​យល់​ឫសគល់​ពិតប្រាកដ សម្ដេច​បាន​សិក្សា​ភាសាបាលី អាច​អាន ឬ​សន្ទនា​តាម​សំនៀង​ជាតិ​បរទេស​បាន​ទាំងអស់ គឺ​សំនៀង​លង្កា ភូមា មន សៀម និង​លាវ ឥត​មាន​ទើស​ទាក់់​ភ្លាំងភ្លាត់​ឡើយ​។​

​ព​.​ស​.២៤៦៦ និង​២៤៦៧ គ​.​ស​.១៩២២ និង​១៩២៣ សម្ដេច​កាល​នៅ​ជា​ព្រះ​គ្រូ​សង្ឃ​ស​ត្ថា (​ជាមួយនឹង​សម្ដេចព្រះ​ពោធិវ័ង្ស ហួត តាត វ​ជិ​រ​ប្ប​ញ្ញោ កាល​នៅ​ជា​ព្រះ​គ្រូ​សង្ឃ​វិជ្ជា​) បាន​ធ្វើ​ជា​សមណៈ​សិស្ស និមន្ត​ទៅ​បំពេញវិជ្ជា​ខាង​ភាសាសំស្ក្រឹត និង​អក្សរ​សិលាចារឹក​ជាដើម នៅ​សាលា​បារាំងសែស​ចុង​បូព៌ា​ប្រទេស នា​ក្រុង​ហាណូយ (​វៀតណាម​ខាងជើង​) ក្នុង​សំណាក់​លោក ល្វី ហ្វឺ​ណូ​ត៍ (L. Finot) ជាតិ​បារាំង​សេស ជា​ចាងហ្វាង​សាលា​នេះ​។​

​រាប់​តាំងពី​ថ្ងៃ​១៣​រោច ខែ​ស្រាពណ៍ ជា​ថ្ងៃ​ដែល​ទ្រង់​ឃើញ​សុបិននិម្មិត្ត រហូត​មក​ដល់​ថ្ងៃ​១២​កើត ខែភទ្របទ គឺ​ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃ​ទី​១០ ខែកញ្ញា មក​ដល់​ថ្ងៃ​ទី​២៣ កញ្ញា ត្រូវជា​១៤​ថ្ងៃ គឺ​សម្ដេច​ចាប់​មាន​អាពាធ ក្នុង​ថ្ងៃ​១២​កើត ខែភទ្របទ ឆ្នាំរកា ឯកស័ក ព​.​ស​.២៥១៣ ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃ​ទី​២៣ កញ្ញា ឆ្នាំ​១៩៦៩ វេលា​ម៉ោង​១៥ និង​៤៥​នាទី​។​

​រហូត​ដល់​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍ ១៤​កើត ខែភទ្របទ ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃ​២៥ កញ្ញា ១៩៦៩ វេលា​ម៉ោង​២០​និង​២០​នាទី ស្រាប់តែ​ព្រះ​អស្សាសៈ បស្សាសៈ នៃ​ព្រះ​អង្គ​រលត់​ស្ងប់​ឈឹង អំពី​ព្រះ​កាយ​ទ្រង់​សោយ​ទិវង្គត ក្នុង​គម្រប់​ព្រះ​ជន្ម​៨៦​ព្រះ​វស្សា នៅ​លើ​ព្រះ​ទែនសយនា ដោយ​ស្ងប់ស្ងៀម​នា​ល្វែង​ធំ នៅ​ក្នុង​ព្រះរាជ​ដំណាក់​ព្រះ​អង្គ កណ្ដាល​ពួក​ថេរានុត្ថេរៈ មាន​ព្រះ​សិរិ​វិសុទ្ធ ម៉ី​យ៉ាំ និង​ព្រះ​ឥន្ទ​មុនី ឆាយ ថន ជាដើម នា​វត្ត​ឧណ្ណាលោម ៕